«Joxean Muñoz» aldatzen
Oharra: Ez duzu saioa hasi. Aldaketak egiten badituzu, zure IP helbidea ikusgai geratuko da. Saioa hasi edo kontu bat sortzen baduzu, zure aldaketak lankide izenari egotziko zaizkio, eta beste abantaila batzuk ere izango dituzu.
Aldaketa desegin daiteke.
Mesedez beheko alderaketa egiaztatu, egin nahi duzuna hori dela frogatzeko, eta ondoren azpiko aldaketak gorde, aldaketa desegiten amaitzeko.
Oraingo berrikuspena | Zure testua | ||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
− | Joxean Muñoz Otaegi Donostian 1957 urtean jaiotako gidoilaria, erakusketagilea, zinemagilea, irudigilea eta euskal idazlea da. Hainbat ekimen eta erakundeen kudeaketan parte hartu du: besteren artean Tabakalerako Zuzendari izan zen eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuordea. '''Helduentzako komikigintzan 70. hamarkada amaierako proiektu aitzindarietan parte hartu zuen, eta 80. | + | Joxean Muñoz Otaegi Donostian 1957 urtean jaiotako gidoilaria, erakusketagilea, zinemagilea, irudigilea eta euskal idazlea da. Hainbat ekimen eta erakundeen kudeaketan parte hartu du: besteren artean Tabakalerako Zuzendari izan zen eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuordea. '''Helduentzako komikigintzan 70. hamarkada amaierako proiektu aitzindarietan parte hartu zuen, eta 80. hamarkadan komiki gidoigintzan aritu zen, besteren artean 'Gabai' eta 'Irati' bildumetan.''' |
[https://www.eusko-ikaskuntza.eus/en/solasaldiak/joxean-muoz-cicc-tabacaleraren-zuzendaria-tabacaleraren-gidoia-idazten-ari-gara/ea-0356002001E/# Frankismopean Elvira Zipitriak sortutako ikastolako ikasle izan zen, eta komikiekiko lotura txikitatik du:] "igandero tebeo bat erosten ziguten eta tebeo pilo bat genuen, oso gustukoa nuen." adierazi zion elkarrizketa batean Urkiri Salaberriari. | [https://www.eusko-ikaskuntza.eus/en/solasaldiak/joxean-muoz-cicc-tabacaleraren-zuzendaria-tabacaleraren-gidoia-idazten-ari-gara/ea-0356002001E/# Frankismopean Elvira Zipitriak sortutako ikastolako ikasle izan zen, eta komikiekiko lotura txikitatik du:] "igandero tebeo bat erosten ziguten eta tebeo pilo bat genuen, oso gustukoa nuen." adierazi zion elkarrizketa batean Urkiri Salaberriari. | ||
+ | Bartzelonara joan zen unibertsitate ikasketak egitera eta 1979 urtean Arte Garaikidearen Historian lizentziatu zen. | ||
− | + | Komikigintzarekin lotura urte horietan garatu zuen Muñozek, 1978 eta 1979 urteen artean helduentzako euskarazko komikiak argitaratu zituzten taldeetan parte hartuz. | |
+ | 'Gomikia 2', 'Ehun kilo' eta 'Alde!' komiki bildumak argitaratzeko sortzaile asko elkartu ziren: Astrain, Luis Otaegi, Gentz, Larrarte, Mina, Olariaga, Larrarte, Mikel Plazaola, Alberto Saavedra, Arturo, Guru, Xabi Lopez, Jon Casenave, Philippe, Andu Lertxundi, Joseba Sarrionandia,... | ||
− | + | [https://www.euskaltzaindia.eus/dok/iker_jagon_tegiak/anaitasuna/html/390.html#5698 Anaitasunan Joseba Sarrionandiak elkarrizketatu zituen Gomikia proiektuko sortzaileak.] | |
− | + | "78ko urtarrilean Zeruko Argia-ren inguruan ibiltzen ziren grafistak hasi ginen eta gero zabalduz joan zen zirkulo hori.(besteren artean Anaitasuna aldizkarian bertan argitaratzen zuten sortzaileetaz ari da.) | |
− | |||
− | + | A.: Zein helburu izan zenuten hastapenean? | |
− | + | — Ba. Ipurbeltz eta umeei zuzenduriko komikiak oso mugaturik daudela ikusiz, bai gai, marrazki, teknika eta euskararen aldetik ere, komikia lengoaia bezala desarroilatzea izan da gure asmoa. | |
− | + | A.: Euskararen aldetik esan duzu, nola? | |
− | + | — Komikiari apropos dagokion hizkuntza bat asmatzen saiatu gara. Hau ezin egin daiteke teknikoki, praktikoki eta eginez baizik. Gauza bera esateko, marrazkien bidez istorioak kontatzen ikasten ari garen bitartean, ikasi egingo dugu euskara apropos hori erabiltzen. | |
Beste lanen artean, Muñozek "Gomikiaz, euskaraz, euskal gomikiaz" testua idatzi zuen. | Beste lanen artean, Muñozek "Gomikiaz, euskaraz, euskal gomikiaz" testua idatzi zuen. | ||
+ | '''Muñoz 'Oh! Euzkadi' aldizkariko kide izan zen.''' 1977tik Ramon Saizarbitoria eta Koldo Izagirre Zeruko Argian elkarrekin idazten hasi ziren, 1979ko maiatzean 24 lagunek sinatutako 'Oh Euzkadi' izeneko testu-luzea argitaratu zen tamaina handiko triptiko formatuan: 1979ko ekainetik urria bitartean Izagirrek eta Saizarbitoriak "Oh! Euzkadi" izenburua erabili zuten Zeruko Argiako kolaborazioa berritzeko eta aldizkari bezala 1980ko maiatzean argitaratu zen 'Oh! Euzkadi' aldizkariaren lehen zenbakia. | ||
− | + | Lur argitaratzailearen babesean, 'Oh! Euzkadi' aldizkarien eragile nagusiak Ramon Saizarbitoria, Koldo Izagirre, Ramon Etxezarreta, Joxean Muñoz, Joxan Elosegi, Juanba Berasategi eta Gotzon Egia izan ziren. Bertan testuak argitaratu zituzten, besteren artean, Lurdes Oñederra, Ibon Sarasola, Arantxa Urretabizkaia, Bernardo Atxaga... | |
− | + | Hamasei zenbakietatik sei 1980an kaleratu zituzten, zazpi 1981ean, ale bana 1982ko otsailean eta martxoan eta, urtebeteko isilunearen ondoren, 1983ko martxoan azkenekoa. | |
+ | |||
+ | 'Oh! Euzkadi' aldizkarien maketazioa Joxean Muñozen ardura izan zen: diseinu berezia zuen aldizkariak, eta Muñozek azal eta marrazki ugari argitaratu zituen bertan, beste irudigile batzuekin batera: Ana Ugarte, Jesus Lucas, Antton Olariaga, Juanba Berasategi... Jabier Agirresarobe argazkilariak ere parte hartu zuen. | ||
− | |||
− | |||
− | + | 1984an kaleratu zuen Joxean Muñozek Hordago argitaletxearen eskutik 'Parentesiak (etabar)' olerki liburua. Horrez gain, 1992an Susa aldizkariaren separatan ere Begien bizkar olerkia aurkeztu zuen. Bere olerkien antología XX. mendeko poesia kaierak bilduman agertu zen, Koldo Izagirreren eskutik. | |
− | Urte haietan profesionalki gidoigintza izan zen bere jardunaren ardatz nagusia: telebistarako hasieran, dokumental, programa edo | + | Urte haietan profesionalki gidoigintza izan zen bere jardunaren ardatz nagusia: telebistarako hasieran, dokumental, programa edo serieetan, zinemarako gero, komikietarako baita ere, eta erakusketetan azkenik. |
− | + | Lur Argitaletxeak sustatutako 'Gabai' komiki sailean parte hartu zuen ere, lantalde zabal baten barne; Rafa Castellanok hasi zuen saila eta ondoren Joxean Muñozek hartu zuen gidoien segida; Jose Angel Lopetegi eta Carlos Varela arduratzen ziren marrazkietaz, Juan Luis Landa eta Pedro Sestelo tintara pasatzen zituzten irudiak, Gastón Majarenas eta ondoren Iturri eta Aintzane Domenech arduratzen ziren koloreztatzeaz... | |
− | + | Lan honek bigarren bilduma bat izan zuen 'Gabai, Vascos ilustres' (Lur, 1992) komiki biografikoen sailarekin. Muñoz, besteren artean, pertsonaia hauen liburukien gidoiaz arduratu zen Koldo Mitxelena, Elhuyar, Etxepare, Axular, Barojatarrak... Lope arduratu zen irudietaz eta Angel Turrillas koloreaz. | |
1986 urtean Ipurbeltz aldizkariko 105, 106, 107, 108 eta 109 aleetan Muñozen gidoiekin eta J. A. Lopetegi 'Lope'-ren marrazkiekin Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazoen abenturen komikiak argitaratu ziren: hamar urte beranduago Ibaizabal etxeak albumetan argitaratu zituen komiki hauek. | 1986 urtean Ipurbeltz aldizkariko 105, 106, 107, 108 eta 109 aleetan Muñozen gidoiekin eta J. A. Lopetegi 'Lope'-ren marrazkiekin Txirri, Mirri eta Txiribiton pailazoen abenturen komikiak argitaratu ziren: hamar urte beranduago Ibaizabal etxeak albumetan argitaratu zituen komiki hauek. | ||
− | |||
− | |||
1994 urtean HABE aldizkarian atalka “Barnetegian Tiroka” izeneko komikia argitaratu zuen, J.L. Nazabalen marrazkiekin. | 1994 urtean HABE aldizkarian atalka “Barnetegian Tiroka” izeneko komikia argitaratu zuen, J.L. Nazabalen marrazkiekin. | ||
56. lerroa: | 56. lerroa: | ||
Argian [https://www.argia.eus/argia-astekaria/1897/antton-olariaga-eta-joxean-munoz-marrazkia-eta-testua-ohe-bereko-bikotekideak olariaga eta Joxean Muñozen arteko solasaldia argitaratu zen]. | Argian [https://www.argia.eus/argia-astekaria/1897/antton-olariaga-eta-joxean-munoz-marrazkia-eta-testua-ohe-bereko-bikotekideak olariaga eta Joxean Muñozen arteko solasaldia argitaratu zen]. | ||
− | + | Muñozek Luis Landa ilustratzailea Gabai proiektuan ezagutu zuen. Landa euskal historia eta mitologia ardatz hartuta frantziar eta espainiar estatuetako komiki merkatuetan argitaratzeko asmoz 1995 urtean 'El ciclo de Irati' saila abiatu zuen, Glénat argitaletxearen eskutik zabaldu zena. 1995an argitaratu zen 'El despertar del Autza', eta frantziar estatuan 1996an argitaratu zen Le cycle d'Irat (Editions Vents d'Ouest.) | |
− | + | [https://www.deia.eus/cultura/2016/03/12/juan-luis-landa-libro-ilustrado-5052135.html Bigarren liburukirako Landak argi zuen gidoilari batekin lankidetzan egin nahi zuela, eta Joxean Muñozeri proposatu zion. Bikoteak 1997 urtean 'El medallón de Boldro eta 2003an 'La condena de Irati' sortu zituen.] | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | [https://www.deia.eus/cultura/2016/03/12/juan-luis-landa-libro-ilustrado-5052135.html Bigarren liburukirako Landak argi zuen gidoilari batekin lankidetzan egin nahi zuela, eta Joxean Muñozeri proposatu zion. | ||
− | |||
− | + | Istorio hauek album solteetan argitaratu ondoren, 'Integral Irati' izeneko album handian argitaratu zituen Glénat argitaletxeak. | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
Urte horietan irakurri zituen Paul Urkijo gazteak komiki horiek, eta arabar gidoilari eta zinemagileak 2022 urtean estreinatu zuen 'Irati' filma, [https://www.berria.eus/paperekoa/1939/032/001/2023-02-19/filma-egiteko-hautuak-erraietatik-eta-bihotzetik-eraman-nau.htm komikiko pertsonaia eta istorioak erreferentzia bezala hartuta.] "Argi neukan euskal mitologiari eta Euskal Herriko Erdi Aroko historiari buruzko pelikula bat egin nahi nuela, hori bai. Betidanik. Kontua da El ciclo de Irati komikian [Iratiko zikloa, Joxean Muñozek idatzia eta Juan Luis Landak marraztua] aurkitu nituela pertsonaia batzuk komikiak edaten duen iturburu horretatik edateko nik ere. Iturburu hori euskal mitologia da, guztiona den zerbait, eta Eneko Arista eta Irati hara jotzeko bideak dira. Moldaketa libre bat egin dut: pertsonaia berri pila bat sartu dut, egoera historikoak ere bai —Orreagako guda, adibidez—, eta nire eremura eraman dut. Hortaz, Irati izan behar zuen, baina pelikularen bihotza euskal mitologia da berez: izena duen guztia omen da, ez; guretzat, bada. | Urte horietan irakurri zituen Paul Urkijo gazteak komiki horiek, eta arabar gidoilari eta zinemagileak 2022 urtean estreinatu zuen 'Irati' filma, [https://www.berria.eus/paperekoa/1939/032/001/2023-02-19/filma-egiteko-hautuak-erraietatik-eta-bihotzetik-eraman-nau.htm komikiko pertsonaia eta istorioak erreferentzia bezala hartuta.] "Argi neukan euskal mitologiari eta Euskal Herriko Erdi Aroko historiari buruzko pelikula bat egin nahi nuela, hori bai. Betidanik. Kontua da El ciclo de Irati komikian [Iratiko zikloa, Joxean Muñozek idatzia eta Juan Luis Landak marraztua] aurkitu nituela pertsonaia batzuk komikiak edaten duen iturburu horretatik edateko nik ere. Iturburu hori euskal mitologia da, guztiona den zerbait, eta Eneko Arista eta Irati hara jotzeko bideak dira. Moldaketa libre bat egin dut: pertsonaia berri pila bat sartu dut, egoera historikoak ere bai —Orreagako guda, adibidez—, eta nire eremura eraman dut. Hortaz, Irati izan behar zuen, baina pelikularen bihotza euskal mitologia da berez: izena duen guztia omen da, ez; guretzat, bada. | ||
− | Landak | + | Landak 90. hamarkadako sailari jarraipena eman zion 2005eko ekainean Ikastolen Elkarteak sustatutako Xabiroi aldizkarian: lehen zenbakian hasi ziren atalka agertzen Irati saileko 'Saiak' istorioak. Azken atala 2017ko urriko 9. aldizkarian argitaratu zen eta albuma urte berean merkaturatu zen. |
− | |||
− | |||
2023 urtean Ereinek euskaraz eta gaztelaniaz argitaratu ditu Irati saileko lehen liburukiak. | 2023 urtean Ereinek euskaraz eta gaztelaniaz argitaratu ditu Irati saileko lehen liburukiak. | ||
107. lerroa: | 90. lerroa: | ||
Neuk (Murok) proposatu nuen. Ikus-entzunezkoetan ari nintzenean, askotan egin nituen diru-laguntza eskaerak, izan gidoia idazten laguntzeko, izan film-laburra egiteko, eta, inoiz, baita film-luzea egiteko ere. Eusko Jaurlaritzak hainbat laguntza ematen zituen ikus-entzunezkoei laguntzeko. Komikia bultzatzeko, aldiz, batere ez. Joxean Muñoz zen garai hartan Jaurlaritzako Kultura sailburuorde. Komikiak egindakoa da Muñoz, eta badaki zertaz ari garen komikiaz ari garenean. Askok ez dakite-eta zer den oraingo komikia. Komikiak sortzeko diru-laguntzak behar genituela esan nion, Espainiako Estatuan ehun milioi euro baino gehiago sortzen zituela komikiak – zergen bidez, besteak beste–, eta zilegi zela sortzen zituen zergen zati bat komikian bertan inbertitzea, sortzaileentzako bekak sortuz, adibidez. Ez zen prozesu erraza izan. 2016. urtea zen, eta diru partida guztiak Donostiara [Europako Kultur Hiriburua] begira zeuden. Joxean Muñozek esan zidan, hori igaro eta gero hitz egingo genuela, eta, bestalde, sektorearen eskaera izan behar zuela, ez bakarrik nirea. Logikoa. Eta sektorea bildu nuen: Astiberri argitaletxea, Xabiroi aldizkaria, eta hirurok. Eta berriz ere eskaria egin, eta oztopoak, eta hau eta hura. Gogoan dut Astiberriko ordezkariak esan zuela: “Ez dugu lortuko!”. Eta esan nion: “Eutsi egin behar diogu: bataila bat ez da galtzen, abandonatzen ez den arte”. Denbora joan zen, baina, tarteka, Joxean Muñozekin egiten nuen topo, Donostiako Zinemaldian edota beste nonbait, eta gauza bera esaten nion beti, komikiari lagundu beharra zeukatela: “Eusko Jaurlaritzak –edo diputazioek, berdin zait–, dirua biltzen du komikiaren kontura, baina ez dio trukean batere itzultzen”. Uste dut bera ere aspertu zela gauza bera aditzen, eta, halako batean, bilera bat eratu zuen, sektorea bildu zuen, eta baietz esan zigun. Eta azkenean sortzaileentzako bekak abiarazi zituzte | Neuk (Murok) proposatu nuen. Ikus-entzunezkoetan ari nintzenean, askotan egin nituen diru-laguntza eskaerak, izan gidoia idazten laguntzeko, izan film-laburra egiteko, eta, inoiz, baita film-luzea egiteko ere. Eusko Jaurlaritzak hainbat laguntza ematen zituen ikus-entzunezkoei laguntzeko. Komikia bultzatzeko, aldiz, batere ez. Joxean Muñoz zen garai hartan Jaurlaritzako Kultura sailburuorde. Komikiak egindakoa da Muñoz, eta badaki zertaz ari garen komikiaz ari garenean. Askok ez dakite-eta zer den oraingo komikia. Komikiak sortzeko diru-laguntzak behar genituela esan nion, Espainiako Estatuan ehun milioi euro baino gehiago sortzen zituela komikiak – zergen bidez, besteak beste–, eta zilegi zela sortzen zituen zergen zati bat komikian bertan inbertitzea, sortzaileentzako bekak sortuz, adibidez. Ez zen prozesu erraza izan. 2016. urtea zen, eta diru partida guztiak Donostiara [Europako Kultur Hiriburua] begira zeuden. Joxean Muñozek esan zidan, hori igaro eta gero hitz egingo genuela, eta, bestalde, sektorearen eskaera izan behar zuela, ez bakarrik nirea. Logikoa. Eta sektorea bildu nuen: Astiberri argitaletxea, Xabiroi aldizkaria, eta hirurok. Eta berriz ere eskaria egin, eta oztopoak, eta hau eta hura. Gogoan dut Astiberriko ordezkariak esan zuela: “Ez dugu lortuko!”. Eta esan nion: “Eutsi egin behar diogu: bataila bat ez da galtzen, abandonatzen ez den arte”. Denbora joan zen, baina, tarteka, Joxean Muñozekin egiten nuen topo, Donostiako Zinemaldian edota beste nonbait, eta gauza bera esaten nion beti, komikiari lagundu beharra zeukatela: “Eusko Jaurlaritzak –edo diputazioek, berdin zait–, dirua biltzen du komikiaren kontura, baina ez dio trukean batere itzultzen”. Uste dut bera ere aspertu zela gauza bera aditzen, eta, halako batean, bilera bat eratu zuen, sektorea bildu zuen, eta baietz esan zigun. Eta azkenean sortzaileentzako bekak abiarazi zituzte | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− |