«Erein»: berrikuspenen arteko aldeak
| 96. lerroa: | 96. lerroa: | ||
* Jon Zabaleta | * Jon Zabaleta | ||
* Antton Dueso | * Antton Dueso | ||
| − | * Miguel Berzosa | + | * Miguel Berzosa(gidoia Esparza) |
* Gastón Majarenas | * Gastón Majarenas | ||
* J. Angel Lopetegi | * J. Angel Lopetegi | ||
| 103. lerroa: | 103. lerroa: | ||
* Manu Ortega | * Manu Ortega | ||
* Iosu Mitxelena | * Iosu Mitxelena | ||
| − | * | + | * Anna Fortino |
* J. Pecina | * J. Pecina | ||
21:21, 13 apirila 2021(e)ko berrikuspena
Erein argitaletxea 1976. urtean sortu zen Donostian, euskal kultura sustatzeko eta bultzatzeko xedearekin. Literatur ibilbide zabal honetan euskal komikigintzari funtsezko ekarpena egin zion, argitaletxea martxan jarri eta gutxira, 1977ko abenduan Ipurbeltz euskarazko komiki aldizkariaren lehen alea kaleratuaz: 2008 arte, 31 urtetan 362 ale kaleratu zituen.. Heldu zein gazteentzako Komiki albumak argitaratu zituen ere Ereinek 80. hamarkadan.
Ereinek egun literatur lanak eta saiakerak argitaratzeaz gain, derrigorrezko hezkuntzara bideraturiko eskola-materiala ere hartzen du bere baitan, eta tarteka, unibertsitate mailako ildo jakin batzuei ere heltzen die, hala nola, Psikologia, Enpresa Ikasketak, Pedagogia eta abarri.
Wikipediaren arabera, argitaletxearen lehen autoreak, besteren artean, Eugenio Ibarzabal, Baleren Bakaikoa, Patxi Goenaga... Izan ziren. Lehen hamarkadadetako literatura alorreko argitalpen esanguratsuenen artean Ramon Saizarbitoriaren '100 metro' obraren hegoaldeko lehen argitarapena eta 'Hamaika pauso' lana, Jon Miranderen 'Haur besoetakoa', Bernardo Atxagaren 'Obabakoak', Anjel Lertxundiren 'Aise eman zenidan eskua' ... daude.
Argitaletxearen 50 urteen mugara iristeko bidean, 4000 liburu baino gehiago argitaratu ditu, tartean, Jon Arretxe, Emily Brontë, Freidrich Dürrenmat, Hermann Hesse, Koldo Izagirre, Fleur Jaeggy, Jamaica Kincaid, Mariasun Landa, Clarice Lispector, Toti Martínez de Lezea, Curzio Malaparte, Alice Munro, Mercè Rodoreda…
KOMIKIGINTZA
Ipurbeltz aldizkaria argitaratzeaz gain, komiki albumak argitaratu zituen gazte/helduentzako 80. hamarkadan batez ere, eta XXI. mendean Komikien berrargitalpen interesgarriak egin ditu.
IPURBELTZ ALDIZKARIA
Euskarazko komikigintzari Ereinek funtsezko ekarpena egin zion 1977an Ipurbeltz euskarazko komiki aldizkaria sortzean, eta 31 urtetan zehar belaunaldi ezberdinetako ia 200 komikigile eta gidoilarik parte hartu zuten proiektu honetan.
Hilabetero bataz beste 2.500 ale argitaratzen zituen (denbora tarte batean 5.000 edo eta 8.000 aletako tiradak ere izan zituen) eta bere ibilbidearen bukaeran 1.200 ale zabaltzen zituen.
Ikastolen ingurutik abiatu zen haurren artean euskaraz irakurtzeko zaletasuna sustatzeko proiektu baten beharra. Marrazkilari talde bat elkartu zen asmoa gauzatzeko prest, eta Anjel Lertxundi idazle eta Ereineko sortzailearekin jarri ziren harremanetan; beste marrazkilari batzuekin taldea osatu eta Anjel Lertxundiren etxean 1977ko irailean elkartu ziren guztiak: Mikel Plazaola, Jesus Lucas, Antton Olariaga, Tomas Hernandez Mendizabal, Hilario Urkia eta Pedro Agirregomezkorta. Bileran parte hartu zuen ere Erein Argitaletxeko zuzendari zen Julen Lizundia, eta aldizkaria sortzeko erabakia hartu ondoren, 'Ipurbeltz' izena bertan asmatu zuten ere: aldizkariaren ezaugarri nagusiak zehaztu, lehen aleentzako plangintza bat ezarri, eta urte bereko abenduan argitaratu zen lehen alea. Asentxio Ondarzabal eta Inaxio Albizu arduratu ziren aldizkaria gauzatu ahal izateko arlo ekonomikoaz.
Aldizkariaren sorrerari buruzko informazio guztia 'Ipurbeltz 1977-2002' liburukian agertzen da.
Ordurako 3.000 harpidedun zituzten, eta beste 2500 ale banatzen ziren Euskal Herrian zehar, baina harpidedun kopurua handitzea ezinbestekotzat jotzen zuten.
Garai horretan 'Komiki aldizkaria' izan ordez "Haur aldizkari" bilakatzea erabaki zen: Komiki istorioetaz gain hilabetero gai baten inguruan "ipuinak, jolasak, jakingarriak, gutunen trukea.." atalak lantzen zituen Ipurbeltzek, zortzi orrialdetan zehar.
Mertxe Ezeiza eta Aitzpea Goenaga hasi ziren koordinazio-lana egiten, eta bi komiki kenduta, gainerako edukien gidoiak eta aldizkariko testuak egiten zituzten.
Aldizkaria 24 orrialdetik 32ra pasa zen, guztiak koloretan.
Hurrengo etapa batean aldizkaria jomuga zuen adin tartea zabaldu zen (gizartean "haur" eta "nerabe" kategoriak aldatzen ari zirela ere nabarmena zen), eta haurrei baino gaztetxoei zuzendu zitzaion.
90. hamarkadan Ipurbeltz aldizkariak eta ETBko Superbat kluba lankidetzan aritu ziren, eta 2000 harpidedun izatetik 4000ra iritsi zen Euskonews atariko artikulu baten arabera..
90. hamarkadaren amaieran Miel Angel Elustondo izan zen Ipurbeltzeko zuzendaria; ondoren, Antton Dueso eta Jose Mari Lopetegi ardurak izan zituzten aldizkariaren azken etapetan. Azken bi urtetan, Idoia Gonzalez izan zen aldizkariaren koordinatzailea.
2000. hamarkadan komikia berriz ere aldizkariaren %80 inguru izatera pasa zen, bere ibilbidea bukatu zuen arte. ordurako 1.200 aletako tirada zuen.
'Ipurbeltz 1977-2002' liburuan aldizkariaren garai ezberdinetan komikiak argitaratu zituzten 30 autoreen lanak jasotzen dira eta kolaboratzaile zerrenda luzea. Hauek dira batetik liburuan komikigintzari lotutako biografia eta euren lanaren lagin bat duten Marrazkilari batzuk, eta bestetik kolaboratzaileen zerrendan dauden beste batzuk.
1977tik aldizkariaren sorreran, lehen urteetan eta kasu batzuetan aldizkaria itxi arte Ipurbeltzerako Komikiak sortu zituztenak
- Antton Olariaga
- Antton Dueso
- Adrian Ferreño
- Tomás Hernández Mendizabal
- Begoña Zia
- Jon Zabaleta
- Mikel Plazaola
- Carlos Varela
- Hilario Urkia
- Pedro Sestelo
- Gregorio Muro 'Harriet
- Fructuoso
- Miguel Berzosa
- Alazne Rivero
- Gastón Majarenas
- Jesus Lucas
- J. Angel Lopetegi
- Asun Balzola
- Amparo Akarregi
80ko hamarkadan zehar Ipurbeltzen komikiak argitaratzen hasi zirenen arteko batzuk
- Juan Miguel Sanchez Muñoz
- Joaquin Resano
- Juan Ignacio Mendizabal
- Alvaro Matxinbarrena
- Juan Luis Landa
- Ruben Arozena
90koko hamarkadan zehar Ipurbeltzen komikiak argitaratzen hasi zirenen arteko batzuk
- Beatriz Alvarez Azkue
- Iñaki Holgado
- Mikel Valverde
- Manu Ortega
- Mattin
- Asisko Urmeneta
- Zaldieroa
- Jokin
2000. urtetik aurrera Ipurbeltzen komikiak argitaratzen hasi zirenen arteko batzuk
- Dani Fano
- Anna Fortino
- Marko
- Iosu mitxelena
- J. Pecina
2008an aldizkariko azken aleetan komikiak argitaratu zituzten autoreak
- Jon Zabaleta
- Antton Dueso
- Miguel Berzosa(gidoia Esparza)
- Gastón Majarenas
- J. Angel Lopetegi
- Mattin
- Iñaki Holgado
- Manu Ortega
- Iosu Mitxelena
- Anna Fortino
- J. Pecina
Gidoilari lanetan edo komikiaz kanpoko testuak idazten, besteren artean Xabier Lete, Bernardo Atxaga, Aizpea Goenaga, Mertxe Ezeiza, Kike Amonarriz, Pako Aristi, Miel Anjel Elustondo, Enekoitz Esnaola, Patxi Zubizarreta, Ixiar Oreja, Begoña del Teso...
Aldizkariaren sorreratik 25 urte pasa zirenean 'Ipurbeltz 1977-2002' liburukia argitaratu zuen Ereinek.
Getxoko VII Komiki Azokako edizioan omenaldia jaso zuen aldizkariak eta 2013 urtean III. Rekalde-Ortzadar Komiki Lehiaketako Ohorezko Saria jaso zuen ere.
Aldizkariaren amaierari buruzko hausnarketa eta artikuluak:
Noticias de Gipuzkoa egunkarian
Jon Iñaki Artetxeren hausnarketa Bilbo hiria Irratian
IPURBELTZ ALBUMAK
Ipurbeltzen aldizkarian alez ale argitaratzen ziren istorioekin komiki album ugari merkaturatu zituen Ereinek 80. hamarkadatik aurrera, "Ipurbeltz bereziak" izenburupean.
Egileen araberako zerrenda
Gregorio Muro 'Harriet' 1978tik aurrera Iker eta Ixone sailean : 'Orrazi magikoa', 'Gaizkiñe', 'Zahagi-urrea ' Hiru sudurluzeak (Pedro Sesteloren irudiekin) 'Spray-en misterioa', 'Baloiaren misterioa' Tom eta Wandi (izenburu bereko komikia), 'Mustang Zaldia'
Enkarni Genua, Jesus Lucas 1979 Erreka Mari : Euskal Herriko azken lamiña 1981 Zezena plazan 1985 Printze txikia 1988 Altxor bat patrikan 1993 Herensugea 1995 Galtzagorriak 2000 Itsasminez
Angel Vadillo 1980 Eneritz
Mikel Plazaola 1979 'Orreaga 778' eta 'Prontxio eta Martxelino'
Migel Berzosa 1979 'Mintxo' eta 'Iparragirre
GAZTE/HELDUENTZAKO KOMIKIAK
Ipurbeltz aldizkarian argitaratu ez ziren beste Komiki batzuk ere merkaturatu zituen Ereinek, euskal komikigintza nabarmen aberastuaz.
Antton Olarriaga
1985 Albaniaren konkista (gidoia Arantxa Urretabizkaia)
1985 Hamaseigarrenean aidanez (Anjel Lertxundik idatzitako liburuararen komikia)
1988 Zakilixut : aurreak erakusten du dantzatzen atzia
1992 Alukiss : basotik edanez
Idazleen piztiarioa barruan
Gregorio Muro 'Harriet'/Daniel Redondo
1983 Jon eta Mirka Saileko 'Espedizio galdua'
XXI mendean komiki lan berriak argitaratzeari utzi zion Ereinek, eta azken urteotan euskal komikigintzako lan nabarmenen batzuk berrargitaratu ditu.
2011 urtean klis klasikoak bildumaren baitan Indianoa Komikia berrargitaratu zuen Ereinek. (lehen aldiz 1986an Habeko Mik-ek argitaratua)
2015 urtean Harriet Ediciones etxeak Justin Iriart saila berrargitaratu zuen gazteleraz, eta Ereinek euskarazko edizioa argitaratu zuen.
Enkarni Genua eta Jesus Lucasen 'Erreka Mari : Euskal Herriko azken lamiña' eta 'Itsasminez'.
