Javier Mina

Javier Mina 1950ean Iruñean jaiotako idazlea, gidoilaria eta margolaria da, eta azken urteotan historiaren eremuan ikerlari eta ekimenen sustatzaile ere izan da, Gipuzkoako Ateneoan adibidez. Komikigintzan 70. eta 80. hamarkadetan proiektu anitzetan aritu zen, eta 2022 urtean 'Non gogoa...' izenburuko antologian berrargitaratu dira euskaraz Pedro Osés-ekin batera 80ko hamarkadan 'Habeko Mik' aldizkariko orrialdeetan mendiari buruz argitaratu zituzten komikiak.

Mina Biologia Zientzietako ikasketak egin zituen Nafarroako Unibertsitatean eta Literatura konparatuan lizentziaduna da Sorbonan. 70/80 hamarkadetan Iruñeako margolaritza eta kultur giroan intentsoki parte hartu zuen, Resano, Murillo, Garrido, Oses... eta beste autoreekin, eta komikigintzara ere zabaldu ziren eragile hauen egitasmoak.

Minak 1979 urtean 'Gomikia euskaraz' ekimeneko 'Alde!' bildumarako ‘Gartza’ komikia sortu zuen Pedro Osés-ekin, urte luzeetan jarraituko zuen bi autoreen arteko elkarlana.

1983tik aurrera Minak 'Hamelin' fanzinean argitaratu zituen bere mikroipuin, testu eta komikiak. Urte horretakoa da ere Laertes etxearekin argitaratutako 'Invasión aplazada ' komikia, Pedro Osés irudigilearekin elkarlanean. Minak 1983 urtean Argia aldizkariari eskainitako elkarrizketan azaldu zuen albuma argitaratu bitarteko ibilbide malkartsua:

ARGIA.- Irakurri dudana oker ez badago, atera berria duzuen komiki albumak bost urte pasa ditu argitara ezinean. Nola liteke hori?

JAVIER MINA.- Nahiko historia beltza da. Hasera batetan euskaraz.atera behar zuten Donostian, itzulpena egina zegoen eta azken pausua besterik ez zen falta. Halere, azkeneko momentuan atzera jo eta pikutara joan zen projektu hura. Gero, Gasteizen egon zen, album batzu atera behar zituztela eta, baina aurrekoan bezala azken momentuan atzera jo zuten. Eta modu horretan, gaur arte, azken honetan argitaratu diguten arte.

A.- Nola lortu duzue azkenean argitaratzea?

J. M.- Ustegabean eta kasualitatez atera zitzaigun aukera hau, Bartzelonan atera dugu. Gallardo eta Mediavilla-ri ("Makoki" egiten dutenak) gustatu zitzaien behin batetan Pedro marrazkilariaren etxera joan zirenean, eta agian atera zitekeela esan ziguten.

A.- Badirudi zain egon zaretela editoreak etorri arte...

J.M.- Ez, ez, inola ere ez. Lehen momentuko euforiarekin, hortik zehar abiatu ginen komikia besapean eta Europako komiki argitaletxe pilo bat bisitatuz ea nonbait edo ateratzerik bazegoen. Alde batetatik, aldizkari batetan ateratzeko luzeegia zen haien ustez, eta album bat egitea nahiko utopikoa zen betalde. Elkarrizketan komikiak argitaratzeko zailtasunen berri ematen du, baina handik denbora gutxira lortu zuen komikigintzako argitarapen ugarietan parte hartzea, eta Habeko mik-en agertu zen beste elkarrizketa batean adierazi zuen "momentu honetan dirurik gehiena komikietatik ateratzen dut".

Minak aipatutako komiki lan horien artean daude HABEKO MIKen 20 istorio baino gehiago eta komikiak argitaratu zituzten ere Ipurbeltz (Resanorekn irudiekin Manuel Iradier esploratzailearen bizitzari buruzko komikiak), Punto y Hora, El Víbora, Makoki... Eta beste argitalpenetan, gidoilari bezala gehienetan.

1984 urtean Pedro Oses-ekin batera 'Los apaches de París' komikia sortu zuen (Pamiela). Aurretik frantziar argitaletxeekin harremanetan egon ziren baina ez zieten proiektua onartu. Esukaraz 'La Voz' egunkarian agertu ziren lan hauetako batzuk.

Norma argitaletxearen baitako 'El Víbora' aldizkariaren bidez Nacho Balaguer valentziarrarekin 'Deuda aplazada' albuma argitaratu zuen. Euskaraz Habeko mik aldizkariaren bidez 'Negu luzeegia' albuma argitaratu zuen.

Javier Minaren webgunean ageri dira bere komikigile ibilbideko lagin batzuk eta Tebeosfera webgunean autorearen argitalpen gehienen erreferentziak daude.

Komikigintzan Mina eta Osés ez ziren komiki sortzaile gizan soilik, komikigintza arloko eragile izan ziren: esan bezala, Resano, Murillo, Garrido... eta beste autore batzuekin fanzinegintzan ('Viva san Fermín' eta 'Hamelin'-en) hasi ziren, eta ondoren euskal komikigintzaren hainbat aldizkarietan agertu ziren beraien lanak (garaikide izan zituzten ziren gipuzkoako Harriet, Berzosa... eta beste batzuekin batera), Bartzelonako 'El Vivora' komiki aldizkari eta giro editorialeko jardueretan aritu ziren, Bartzelona eta Angoulemeko azokan, europako beste herrialdetan komikiak argitaratzeko ahaleginetan... eta Mina eta Osés sarituak izan ziren Italiako Luccan (1986) eta Angoulemen (1989). Sarien arira, Minak Hugo Pratt-i elkarrizketa bat egiteko aukera izan zuen.

Eta era berean Minaren lana ezin da komigintzara mugatu: idazle gisara Mina, besteak beste, sari ugari jaso zituen 'Mas la ciudad sin ti' (Vianako Printzea Saria, 1985) eta 'La defección de Búnkol' (Pío Baroja Saria, 1989). 'Las camas de Emma' saiakerak ere argitaratu da, besteak beste, , (Irun Hiria Saria, 1990) eta bere idazle ibilbidea ez da ordidanik eten. Margolaritza ere ez zuen utzi, eta historia arloko sustapen lanean aritu zen eta aritu da, Donostian bizi denetik Gipuzkoar Ateneoaren bidez.

Minaren sortzaile ibilbidea ezagutzeko iturriak

* Euskadiko Idazleen Elkarteko webgunea

* 2009an Koldo Mitxelena kultugunean 'Bizitzaren antzara jokoa' erakusketaren baitan Javier Mina idazleak bere bizitza kontatu zuen plano literariotik eta plano plastikotik. Katalogoan jasotzen da guzti hori

* Javier Minaren webgunea

* Komikiguneak Minari buruzko iruzkin bat egin zuen autoreak hainbat dokumentu eman bait dizkio.